De Onmisbare Waarde van Sportvisserij op de maatschappij

Waarom de hengelsport van grote waarde is voor mens, natuur én visstand

De sportvisserij is allang geen simpele hobby meer. Elk jaar trekken miljoenen mensen er, met hun hengel en tacklebox, op uit – niet alleen om vis te vangen, maar ook voor ontspanning, natuurbeleving en sociaal contact. Tegelijkertijd klinkt er steeds mee kritiek vanuit een bepaalde politieke hoek en dierenrechtenorganisaties.
In deze BaitNews laten we aan de hand van feiten en wetenschappelijk onderzoek zien waarom sportvissen juist positieve impact heeft op mens. natuur en economie.

1. Sportvissen is goed voor lichaam en geest

Vissen brengt rust. Je bent buiten, vaak in stilte, en weg van beeldschermen.
Onderzoek laat zien dat waterrecreatie stress verlaagt. Het BlueHealth EU-project toonde aan dat mensen die regelmatig aan het water recreëren, tot 22% minder stressklachten ervaren. Sportvissers brengen per sessie vaak meerdere uren buiten door. Daarbij bewegen, met name roofvissers, veel en leggen ze vaak flinke afstanden af.

Ook sociaal gezien doet vissen veel: je vist samen met vrienden, familie of maakt juist contact aan de waterkant. Veel vissers geven aan dat ze het vissen gebruiken als een manier om hun hoofd leeg te maken. Het werkt meditatief: de focus op de dobber, de top van je hengel, of die beuk van een aabeet zorgt ervoor dat je even nergens anders aan denkt. Zeker voor mensen met stress, burn-outklachten of ADHD kan dit een positief effect hebben. Daarom zetten steeds meer zorginstellingen hengelsport in als therapievorm of begeleide activiteit.

2. Vissers zorgen voor natuur en water

Veel sportvissers zijn betrokken bij hun viswater. Ze melden vervuiling, ruimen troep op en helpen bij visserij-onderzoek. Meer dan 900 hengelsportverenigingen in Nederland beheren samen zo’n 90% van de visrechten. Zij investeren miljoenen euro’s in visstandbeheer, vistrappen en het onderhoud van wateren. Zonder sportvissers zouden veel kleine wateren nauwelijks beheerd of gemonitord worden. Een mooi voorbeeld is de ‘Schoon Water’-acties, waarbij vissers samen met lokale overheden plastic en ander afval uit sloten, plassen en rivieren verwijderen.

Of denk aan de ‘Vang 5’ aktie van Sportvisserij Nederland, waarbij sportvissers gevraagd wordt 5 vervuilende items uit de natuur mee te nemen en verantwoord weg te gooien. Bovendien helpen vissers bij visstandonderzoek: door vangsten te registreren via apps als Visplanner leveren ze waardevolle data aan onderzoekers.

3. Catch & Release redt vis

Moderne sportvissers zetten gevangen vis terug. het zogenaamde Catch & Release principe. En ja – dat werkt.
Als je dit goed doet, overleven de meeste vissen het prima. Bijvoorbeeld bij snoek ligt de overlevingskans tussen de 91 en 96%. Bij snoekbaars is dat rond de 90%. Belangrijk is dat je de vis zo kort mogelijk drilt en hem snel weer terugzet. Onderzoekers van Wageningen University en het IFishMan-project bevestigen dit.
En nee, vissen lijken géén bewuste pijn te ervaren zoals mensen dat doen. Ze missen het hersendeel dat daarvoor nodig is; de neocortex (ook wel cerebrale schors genoemd).

Goed uitgevoerd terugzetten helpt dus om gezonde vispopulaties te behouden. Catch & Release wordt steeds professioneler aangepakt. Veel hengelsportverenigingen geven voorlichting over visveilig onthaken, het gebruik van onthaakmatten en het hanteren van visvriendelijke netten. Ook commerciële visserijen in het buitenland hanteren deze principes, bijvoorbeeld in Scandinavische landen waar het vangen en loslaten van grote snoekbaars en snoek de standaard is geworden.

4. Waarom gesloten tijd belangrijk is

Van 1 april tot eind mei mag je niet met kunstaas of dode aasvis vissen. Dat is de gesloten tijd.
Roofvissen zoals snoek en snoekbaars paaien dan. Ze zijn kwetsbaar en gebruiken tot 70% van hun energie voor de voortplanting. Verstoring in deze periode zorgt voor minder jongbroed. Door de vissen in deze periode rust te geven, helpen sportvissers juist mee aan een sterke visstand. Hoewel sommige vissers het jammer vinden dat ze in de gesloten tijd niet op snoek of baars mogen vissen, begrijpt vrijwel iedereen het belang ervan. Tijdens de paaitijd liggen roofvissen vaak ondiep, waardoor ze extreem kwetsbaar zijn.

Door die rustperiode te respecteren, help je mee aan een gezonde vispopulatie voor het hele seizoen. Een andere discussie die de laatste jaren opbloeit gaat erover of deze periode nog wel van toepassing is op de huidige tijd (gezien de klimaatveranderingen en daarmee gepaard gaande eerdere opwarming van het water) Feit blijft dat een rustperiode, waarin niet gevist wordt op roofvis, positief bijdraagt aan een goede visstand.

5. Vissers werken samen aan beter waterbeheer

Hengelsportorganisaties werken met waterschappen aan schoon en visrijk water.
Denk aan het aanleggen van vistrappen, het herstellen van oevers of het oplossen van migratieproblemen. Jaarlijks worden tientallen vistrappen aangelegd of onderhouden. Via de VISpas krijgen sportvissers toegang tot ruim 3.000 hectare viswater. Zonder deze samenwerking zou veel natuurwinst niet mogelijk zijn. Een voorbeeld van zo’n samenwerking is het project ‘Ruimte voor de Vis’, waarbij Sportvisserij Nederland samen met waterschappen obstakels verwijdert en vismigratie mogelijk maakt. Hierdoor kunnen soorten als rivierprik, winde en paling hun paaigebieden weer bereiken – iets wat zonder samenwerking met sportvissers nauwelijks zou lukken.

6. De hengelsport is economisch van grote waarde

Meer dan 1,5 miljoen Nederlanders vissen jaarlijks. Samen geven ze zo’n 1,4 miljard euro uit aan materiaal, vergunningen, vervoer, overnachtingen en horeca. Volgens Wageningen Economic Research zorgt de sector indirect voor meer dan 6.000 banen. Vooral in landelijke gebieden zijn vissers een belangrijke bron van inkomsten voor lokale ondernemers. De hengelsportsector bestaat uit winkels, groothandels, botenverhuur, gidsen, evenementenorganisaties en media. Denk aan tijdschriften, YouTube-kanalen en influencers die vissers informeren en inspireren. Deze spin-off zorgt voor levendige gemeenschappen én economische groei.

7. Kritiek op sportvisserij: wat zegt de wetenschap?

De Partij voor de Dieren stelt dat vissen bewust pijn ervaren en dat sportvissen dierenleed is. Maar volgens wetenschappers ligt dit genuanceerder.
Vissen hebben geen neocortex, het deel van de hersenen dat pijn bewust maakt. Hun reactie op pijnprikkels is vooral reflexmatig. Onderzoeken van o.a. Cooke et al. (2013) en de University of Edinburgh laten zien dat bij goed uitgevoerde visserij geen blijvend letsel optreedt. Ook gedragsonderzoek toont aan dat teruggezette vissen gewoon blijven eten en zich normaal gedragen. Met andere woorden: goed gereguleerde sportvisserij schaadt de vis niet structureel. Belangrijk is dat wetenschappers pleiten voor nuance. Ze zeggen niet dat vissen niets voelen, maar dat hun reactie op prikkels meer op reflexen lijkt dan op pijnbeleving zoals wij die kennen. Daarom is het belangrijk om zorgvuldig te vissen. Door kennis te combineren met empathie, zorgen sportvissers voor een balans tussen plezier en respect voor het dier.

8. Conclusie: vissen met verantwoordelijkheid

Sportvissers nemen hun verantwoordelijkheid. Ze zorgen voor hun viswater, zetten vis netjes terug, respecteren gesloten tijden en dragen bij aan kennis en beheer.
Ze brengen mensen samen, zorgen voor ontspanning, en leveren een stevige economische en ecologische bijdrage.

Wie eerlijk kijkt naar de feiten, ziet dat de sportvisserij juist helpt om water en vis gezond te houden. Uiteindelijk gaat de sportvisserij over meer dan alleen vis vangen. Het gaat over bewustzijn, verantwoordelijkheid en respect voor natuur en omgeving.

Wie vandaag duurzaam vist, zorgt ervoor dat volgende generaties ook nog van onze prachtige hobby kunnen genieten.

Bronnen

· Sportvisserij Nederland – www.sportvisserijnederland.nl

· Wageningen Economic Research – Sociaal-economische waarde hengelsport

· IFishMan Project (Wageningen UR) – Onderzoek visgedrag en overleving

· BlueHealth EU – Impact natuur op mentale gezondheid

· Rijkswaterstaat – Rapportages Kaderrichtlijn Water

· Cooke, S.J. et al. (2013) – The physiological and behavioral impacts of catch-and-release angling

· University of Edinburgh – Neuroscience of pain in fish